GRECKIE WPLYWY
Końcowy Starotestamentowy okres rozwoju Żydowskiego sposobu myślenia na temat Diabła był pod silnym wpływem kultury Greckiej. Ich wierzenie, że był Tartar [ciemne miejsce pod ziemia przeznaczone dla niegodziwych], Pola Asphodela [rodzaj czyśćca] oraz Pola Elizejskie [rodzaj nieba dla sprawiedliwych], zostało przejęte przez Judaizm- pomimo tego, że to zaprzecza wyraźnej nauce Biblijnej na temat grobu [“piekła”] i co się dzieje po śmierci, tak jak to jest przedstawione w rozdziale 2-5. Grecy mieli rozliczne legendy o kosmicznej wojnie między bogami, niektórzy z nich jak Ophioneusz, który miał postać węża; często w to był włączony wątek buntu oraz zrzucenia [tak jak na przykład z Prometeuszem i Zeusem, Phaethonem, itd.]. To wszystko zostało wymieszane z innymi poglądami jakie Żydzi przejęli na temat osobowości Szatana. Rogaty, owłosiony Grecki Bóg Pan, trójzębne widły Posejdona oraz skrzydła Hermesa, zostały włączone w popularne Żydowskie wierzenia na temat osobowości Szatana, a to z kolei wpłynęło na Chrześcijańskie zrozumienie i obraz tej legendarnej postaci. Nic zatem dziwnego, że Orygeneusz i wcześni “ojcowie” Chrześcijaństwa byli oskarżeni przez ich krytyków, jak np. Celsusa o przyjmowanie pogańskich legend na temat Diabła. Orygeneusz, a także inni próbowali usprawiedliwiać te oskarżenia poprzez interpretowanie Staro Testamentowych wersetów żeby je wpasować w ich poglądy. Ale jak wykażemy w rozdziale 5, rezultat ich wysiłku jest marny, brakuje w nim czystości i konsystencji oraz często wykazuje ubogą interpretację i przekręcanie Biblijnego tekstu. Apokryficzna księga Enocha zawiera Żydowskie opowiadanie na temat Aniołów Strażników, którzy byli uwięzieni w dolinach ziemskich, po tym jak to niby spali z córkami ludzkimi, co oczywiście zostało wzięte z Greckiego mitu- losu Tytanów, których Zeus pokonał w walce, także znajdziemy tam echo legendy mówiącej o dzieciach Uranosa w dolinach jako sposób ukarania. Ale te Żydowskie mity na temat Aniołów były włączone w popularne Chrześcijańskie wierzenia. Jedyny odnośnik do Anioła jako “ Strażnika” znajdziemy w księdze Daniela, która ma swój początek w czasach niewoli Persko-Babilońskiej. Daniel podkreślił, że Aniołowie  strażnicy są posłuszni Bogu, a nie są buntownikami przeciwko Bogu [Dan 4:13, 17, 23]. W każdym z tych odnośników Daniel podkreśla z naciskiem, że Aniołowie strażnicy są “świętymi”, co wskazuje, że już wtedy były popularne mity na temat grzesznych “strażników”- Aniołów i Daniel próbował je obalić.

Okres między Starym, a Nowym Testamentem był czasem kiedy to wyprodukowano ogromne tomy Żydowskiej literatury promującej osobę Szatana. Księga Enocha i mit “strażników” był zaakceptowanym dogmatem pomiędzy Żydami- to znaczy, że Aniołowie- “strażnicy” zgrzeszyli i zeszli na ziemię w czasach opisanych w księdze Rodzaju 6 oraz wzięli sobie piękne kobiety. Skomentowaliśmy to specjalnie w rozdziale 2-5. Żydowska literatura zaprzecza sama sobie, co odróżnia ją od sprawozdania Biblijnego. Tak wiec księga Jubileuszu, która pochodzi z 104 B.C, donosi , że Bóg poddał “narody i ludzi pod władze ducha, żeby sprowadzić ich na manowce” [15:3]. Dlaczego sprawiedliwy Bóg miałby poddać swój lud pod władzę duchów, żeby ich odwieść od dobrej drogi- a potem ich osądzać za to? Inne Żydowskie teorie tamtego czasu przyjęły, że Bóg ukarał postać Szatana, ale demony uniknęły kary i kuszą człowieka do grzechu- tak, jakby Bóg został wymanewrowany w tej wymyślonej walce. Objawienie Adama w podobny sposób minimalizuje grzech człowieka, twierdząc ze `Szatan` w rzeczywistości zgwałcił Ewę i w ten sposób doprowadził do jej upadku; Objawienie Mojżesza twierdzi natomiast, że ponieważ Szatan pojawił się jako jaśniejący Anioł, Ewa była skuszona przez niego. Zauważ , że Paweł robi aluzje do tej idei w 2 Kor.11:15- to nie znaczy, że robiąc tą aluzję Paweł popiera tą idee. Biblia w jasny sposób kładzie winę na Adama i Ewę. Faktem jest też, że chociaż myślimy, że nie zrobilibyśmy tego samego na ich miejscu, to jednak robimy to codziennie, dzień po dniu, i jakoś umiemy sobie to wytłumaczyć
i wygładzić. Biblia w sposób jednoznaczny stwierdza, że cierpienia i choroby, które są na ziemi, są rezultatem grzechu Adama; ale księgą Jubileuszu twierdzi, że te choroby są rezultatem działania złych duchów, “ Wyjaśniliśmy Noemu wszystkie lekarstwa na ich choroby razem z ich pokusami, w jaki sposób można ich uleczyć ziołami” [Jub.10:12-13]. Zarówno Mojżesz jak i Piotr podkreślili, że to Bóg sprowadził potop na “bezbożny świat” tzn. Niegodziwych ludzi. Natomiast Żydowskie zapiski twierdzą, że celem potopu było zniszczenie grzesznych Aniołów oraz że ludzkość cierpiała wskutek tego zniszczenia. Tak więc Testament Naftaliego 3:5: ”Podobnie Strażnicy odstąpili od ich natury: Pan przeklął ich w Potopie”. Żydowskie zapiski często zmieniły Biblijny nacisk na niegodziwych ludzi [zwłaszcza Żydów], twierdząc, że rożne Boskie wyroki były skierowane na niegodziwych Aniołów. Zachodzi tutaj pytanie dlaczego ludzie na ziemi musieli cierpieć wskutek tego.

Żydowski sposób myślenia wyrażony w Apokryfach próbował zdystansować Boga od robienia czegoś negatywnego w ludzkim życiu. Rodzaju 22:1 jasno uwypukla, że to Bóg poddał Abrahama próbie, nakazując mu zabić jego syna Izaaka; Jubileuszowa księga zmienia tą historię pisząc, że to “Książę Mastema”, [forma Szatana], nakazał Abrahamowi by to zrobił [Jub.17:15-18]. Podobnie Wyjścia 4:24 donosi jak “Pan”, przypuszczalnie jako Anioł, przyszedł na spotkanie z Mojżeszem i próbował go zabić za to, że nie obrzezał swojego syna: ale księga Jubileuszowa znowu twierdzi, że Mastema/Szatan to zrobił [Jub.48:1-3]. Pseudo-Jonathan [Palestyński Targum] pomniejsza grzech Aarona, twierdząc, że Szatan zamienił złoto, które Aaron wrzucił do ognia, w złotego cielca; a także tłumaczy grzech tego narodu mówiąc, że Szatan tańczył pomiędzy ludźmi[1]. Biblijne sprawozdanie podkreśla grzech Aarona i Izraelitów; Żydowska mitologia wybiela go przez zrzucenie winy na Szatana. I rzeczywiście w kilku miejscach Hebrajskie słowo mastema [`wrogość`, nieprzyjaźń`] pojawia się, ale zawsze w kontekście żeby wykazać Izraelitom, że to ich wewnętrzne pożądanie powoduje grzech, i że to jest prawdziwa `mastema`. Hozeasz 9:7 jest dobrym przykładem: “ponieważ wasze grzechy są  liczne i wasza wrogość [mastema] ogromna”. Poza tym, że Żydowscy pisarze próbowali szukać usprawiedliwienia dla ludzkiej grzesznej natury to także mieli problem, który i my mamy; jak dobry i miłościwy Bóg może stwarzać negatywne sytuacje? Ale oni poszli na łatwiznę, próbując przekształcić Jego Słowo, po to żeby zrzucić winę na osobę Szatana, który był produktem ich wyobraźni. Te zapisy [które nie są natchnione] z okresu pomiędzy Starym, a Nowym Testamentem, usiłują często zmienić sens Biblijnej historii i wypowiedzi żeby wpasować ich poglądy w Perskie wierzenia. Iz.45:5-7 mówi wyraźnie: “Ja jestem Bogiem i nie ma innego. Ja stwarzam światło i stwarzam ciemność; Ja robię pokój i stwarzam zło. Ja Pan robię to wszystko”. Ale Ezdrasza 4:2:14 zmienia to następująco: “Ja zostawiłem [porzuciłem] zło i stwarzam dobro, ponieważ ja jestem, powiedział Pan”. My mamy wyraźny wybór- natchniony tekst Biblii albo Żydowskie interpretacje, które szukały sposobu aby zaadoptować pogańskie mity mówiące o Szatanie.

Esseńczycy
Esseńczycy,  sekta gorliwych Żydów, którzy odłączyli się od tego, co uznawali za odstępcze Żydowskie społeczeństwo, byli bardzo przywiązani do mitu Szatana. Żyli w odizolowanym świecie. Byli krytyczni i mieli odczucie, że są prześladowani przez Żydowskie społeczeństwo, a także byli oporni władzy pogańskich Rzymian. Rozwinęli oni idee zawarte w Księdze Enocha w ich Damascus Covenant, a później w ich Rule Of The Community oraz Zwoje Wojenne. Oni odczuwali, że wszystkie ich “chwile prześladowań są spowodowane przez tą wrogą osobowość [tzn. Mastema, postać Szatana]. Wszystkie duchy, które mu usługują są nastawione by “synowie światła [tzn. Oni sami] byli doprowadzeni do upadku”.[2]. Tak wiec demonizowali wszystkich  swoich przeciwników, że są w przymierzu z Szatanem i w ten sposób mieli usprawiedliwienie swoich przygotowań do brutalnej i bohaterskiej walki z Rzymianami, wierząc że Bóg jest po ich stronie. Jest to tragiczne, że nie zdali sobie sprawy, że ich teologia w tym przypadku była ukształtowana przez wpływ pogańskich, dualistycznych wierzeń, które w innych przypadkach potępiali z całą silą. Potępiali rabinów za to, że twierdzili [całkowicie poprawnie, zgodnie z Biblijną nauką], że są tylko dwie skłonności jakie ma człowiek, do zła [yester-hara] i do dobrego [yester- tob]. Niestety mylili się- życie przed Bogiem opiera się na kontrolowaniu złych tendencji oraz rozwijaniu dobrych. W taki sposób pomniejszyli potrzebę żeby być duchowym człowiekiem, a zamiast tego przekształcili to w uszczypliwość języka i literalną wojnę przeciwko nieprzyjaciołom. Nawiasem mówiąc warto zauważyć, że Yigael Yadin, Izraelski Minister Obrony, który był także archeologiem
i akademikiem, wydał Zwoje Wojenne i użył ich jako usprawiedliwienie Izraela w konflikcie z Arabami[3].

Jest to zbadane i udowodnione przykładami, że Paweł używa dużo Esseńskiego słownictwa [4]. Myślę, że on to robi to po to, żeby obalić ich sposób wierzeń. Kiedy zachęca Rzymskich Żydów żeby “porzucili uczynki ciemności i założyli zbroje światła”[Rzym.13:12], nazywając swoich nowo nawróconych “dziećmi światłości i dziećmi dnia”[1 Tess.5:5] Paweł robi tu aluzje do Esseńskich poglądów. Ale on tutaj mówi, że dzieci światłości mają toczyć duchową walkę, przeciwko samym sobą, ich własnym sercom, porzucić cielesne zwyczaje, itd.- a nie literalne atakowanie w literalnej wojnie, używając fizycznej zbroi w walce z Rzymianami. Podobnie kiedy Paweł powtarza, że Bóg zatwardził serce Faraona [Rzym.9:14-18], to on nie tylko powtarza Biblijne sprawozdanie [Wyjścia 9:12,16; 33:19], ale także robi aluzje do sposobu w jakim księga Jubileuszu twierdzi, że to Mastema [postać Szatana], a nie Bóg zatwardził serce Faraona.

Podobnie w Ewangelii Jana znajdujemy wiele odniesień do Esseńskich idei. Jest dużo naukowych debat, że język Jana robi aluzje do zagrożenia ze strony Gnostycyzmu, i to może być prawda. Ale też jest możliwe, że Ewangelia Jana została napisana dużo wcześniej, nawet przed AD70[5]. W takim przypadku, kiedy Jan mówi o światłości i ciemności, dzieciach światłości i ciemności, Żydowski `Szatan`/przeciwnik do Chrześcijaństwa jako “władcy tego świata” [zobacz sekcje 2-4], on także robi aluzje do tych popularnych wtedy Esseńskich idei. Dla Jana, podążanie za światłem znaczy naśladowanie Jezusa jako Pana; ciemność odnosi się do cielesności, wewnętrznego pożądania, aby wpasować się do otaczającego świata i jego mody. On wskazuje, zatem, że zamiast fantazjować o jakiejś kosmicznej walce, prawdziwi Chrześcijanie muszą zrozumieć, że podstawowa walka jest w umyśle każdego z nas.

Paweł i Żydowskie Pisma
Większość pism apostoła Pawła możemy zrozumieć na rożnych poziomach. W niektórych miejscach robi on aluzje do współczesnych mu Żydowskich zapisów i idei- z którymi oczywiście był dobrze zapoznany biorąc pod uwagę jego pochodzenie- po to żeby je skorygować albo tez zdementować/obalić. To jest prawda zwłaszcza  odnośnie Żydowskich poglądów na temat Szatana, a także upadłych Aniołów, którzy to niby rządzą obecnym światem[6]. Z czasem, jak coraz więcej Żydowskich zapisków tamtego czasu jest powszechnie dostępnych, to staje się to bardziej widoczne, że to jest jedna z głównych charakterystyk pism Pawła. Żydowskie pisma odnosiły się do doktryny dwóch epok, gdzie obecna epoka jest pod kontrolą Szatana i jego aniołów, którzy będą unicestwieni w przyszłej epoce, kiedy Mesjasz będzie rządził i raj utracony będzie odnowiony na ziemi [zobacz 1 Enocha 16:1; 18:16; 21:6; Jubileuszowa 1:29; T. Mojżesza 1.18; 12:4]. Paweł często używa terminologii używanyej w Żydowskich zapiskach odnoszących się do epoki Królestwa, eschatologii i odnosi je natychmiast do doświadczeń Chrześcijan. Kiedy Hebr.2:14 oznajmia, że Chrystus zabił Diabła przez swoją śmierć na krzyżu, to w istocie mówi nam, że przyszła epoka już nadeszła. Jest tak dlatego, że Żydzi oczekiwali, że Diabeł będzie zniszczony tylko na przełomie epoki Królestwa. W 4 Ezdrasza “ten wiek”[4:27; 6:9; 7.12] nazwany też “[4.11]wiekiem zepsucia” widziany jest w oczywistym kontraście do “przyszłego wieku”[6.9;8.1] ”lepszego wieku”, “wieku nieśmiertelności”[7.119], “przyszłego czasu”[8.52]. 4 Enocha nawet twierdzi, że przełom z tego wieku do wieku przyszłego wydarzy się w czasie przyszłego końcowego sądu, po którym nastąpi śmierć Mesjasza i siedem lat ciszy[7:29-44,113]. Także możemy tu zobaczyć, że Paweł używa tych idei. On uczy nas, że Chrystus poniósł śmierć “po to żeby wybawić nas z obecnego niegodziwego wieku” [Gal 1:4; Rzym.8:38; 1Kor.3:22]. Tak wiec jeżeli stary wiek się skończył, to znaczy ze Szatan już nie kontroluje wydarzeń, tak jak to Żydzi wierzyli. Bo oni wierzyli, że Szatańskie duchy “będą znieprawiać, aż do dnia wielkiego zakończenia, aż do dnia wielkiego wypełnienia, aż wszystko jest wypełnione na Strażnikach i niegodziwych”[1 Enocha 16:1; por. 72:1] i Paweł ogłaszał, że wielka epoka została wypełniona w Chrystusie, że wierzący z pierwszego wieku byli tymi, którzy byli świadkami końca aion [1.Kor10:11].

Żydzi mocno wierzyli, że Szatan miał władzę nad starym/obecnym wiekiem. Ich zapiski mówią o władcach, mocach, rządach, itd. obecnego wieku jako należącymi do Szatańskiego systemu rzeczy i jego rożnych demonów/Aniołów. W Efez.1:20-22 Paweł mówi, że Chrystus jest teraz ponad “każdym władcą [arche], władzą [exousia], mocą[dunamis] i zamieszkaniem[kuriotes] i każdym imieniem, które może być nadane w tym wieku i w przyszłym…wszystko to zostało położone pod Jego stopy”. Paweł uczy, że żadna duchowa postać nie może być przeciwnikiem wywyższonego Jezusa. On używa dokładnie takiej samej terminologii jaka była używana w Żydowskich zapiskach odnośnie władców, mocy, itd. odnoszących się tam do niby Szatańskiego systemu rzeczy[7]. Tak wiec kiedy w 2 Kor.4:4 mówi o Szatanie jako “bogu tego świata” to on nie twierdzi, że taka jest rzeczywiście sytuacja- on raczej cytuje z dobrze znanego Żydowskiego wierzenia na ten temat. Takie podejście daje nowe spojrzenie na wypowiedź Pawła, że Bóg wystawił publicznie na pośmiewisko [edeigmatisen en parresia] “władzę i autorytety”-ponieważ ta sama fraza występuje w Żydowskich pismach mówiących o Szatańskich władcach obecnego świata. Ale Paweł mówi, że Bóg pokazuje ich, czym rzeczywiście są i w ten sposób ich ośmiesza[Kol.2:17] w podobny sposób w jaki Eliasz ośmieszał nieistniejącego Baala. W Kol2:8,20 oraz w Gal.4;3,8-10, Paweł mówi, że wierzący nie są już podlegli “elementom kosmosu”[ta stoicheia tou kosmou]-  to jest także fraza wzięta z Żydowskich pism opisująca grzesznych Aniołów, którzy niby rządzą kosmosem. Paweł mówi, że Galacjanie poprzednio żyli jako niewolnicy tych “elementów kosmosu”[Gal4:3], także fraza z Żydowskich pism[8]; “którzy z natury nie są bogami”[tois phusei me ousin theois; Gal 4:8,9] Oni “są słabi i bez mocnymi elementami”[ta asthene kai ptocha stoicheia; Gal 4:9]. Szatański system, grzeszni Aniołowie, demony, itd.- w których Żydzi wierzyli - są pokazani przez Pawła jako nieistniejący i bez żadnej mocy. Paweł powiedział, że jesteśmy przy “końcu czasów”[1Kor.10:11]. J. Milik udowadnia, że wypowiedź Pawła robi aluzję do apokryficznych Żydowskich zapisów, które mówią o “czasach”, które będą zakończone zniszczeniem Szatana w dniach końca[9]. Co w rzeczywistości mówi Paweł? Mówi, że śmierć Chrystusa przyniosła zakończenie “wieków” jakie były zrozumiane przez Żydów. Szatan i jego hordy- tak jak Żydzi to rozumieli- są teraz bez żadnej mocy i w rzeczywistości nie istnieją. Jak zawsze, podejście Pawła do tego tematu jest interesujące. On nie mówi bezpośrednio, że Szatan nie istnieje, ale raczej pokazuje, że nawet jeżeliby istniał wcześniej, teraz nie ma żadnej mocy, jest martwy. Podejście jakie Jezus miał do demonów jest identyczne z podejściem Pawła.

Kiedy zrozumiemy to, co już przedstawiliśmy to zobaczymy, że zapisy Pawła są pełne aluzji do Żydowskich idei mówiących o “wiekach”[czasach] kończących się w Mesjańskim Królestwie oraz zniszczenia Szatana. Paweł korygował ich interpretacje- przez to, że mówił, że “wieki” zakończyły się wraz ze śmiercią Jezusa oraz że te rzeczy, które Żydowskie zapiski odnosiły do przyszłości, były w istocie możliwe teraz dla tych co są w Chrystusie. Tak więc 1 Enocha 5:7,8 mówi o `wolności od grzechu` jako sprawie  przyszłości. Tutaj Paweł używa tego wyrażenia- w odniesieniu do wierzących Chrześcijan- w sensie teraźniejszym, jako teraz [Rzym6:18-22; 8:2][10].

Odnośniki
(1) Jak cytowane w John Bowker, The Targums And Rabbinic Literature (Cambridge: C.U.P., 1969).
(2) Rule Of The Community 3.13 - 4.26, jak cytowane w T.H. Gaster, The Dead Sea Scriptures (New York: Doubleday, 1964) s. 50.
(3) Yigael Yadin, The Scroll Of The War Of The Sons Of Light Against The Sons Of Darkness (Oxford: O.U.P., 1962).
(4) J. Murphy-O'Connor, Paul And Qumran (London: Chapman, 1968) jest dobrym podsumowaniem.
(5) John Robinsona praca naukowa powinna być wzięta pod uwagę, gdy zajmiemy się tym aspektem. Zobacz jego Redating The New Testament (Philadelphia: Westminster, 1976) oraz The Priority Of John (London: S.C.M., 1985). Robinson przedstawia wiele dowodów na swoją tezę np. "jest w Jeruzalem przy owczym rynku sadzawka" (Jn. 5:2) z pewnością byłoby to niewłaściwe, gdyby było napisane po A.D.70.
(6) Zobacz Oscar Cullman, Christ And Time: The Primitive Christian Conception Of Time And History (London: SCM, 1951); G. B. Caird, Principalities And Powers: A Study In PaulineTheology (Oxford: Claredon, 1956); J. C. Beker, Paul The Apostle. The Triumph Of God In Life And Thought (Philadelphia: Fortress, 1980) ss. 135-181.
(7) Zobacz H. Hoehner, Ephesians (Grand Rapids: Baker, 2003) pp. 305-339; P. T. O’Brien, The Letter to the Ephesians (Grand Rapids: Eerdmans, 1999) ss. 153-173.
(8) H. D.Betz, Galatians (Philadelphia: Fortress, 1979) ss. 213-217.
(9) J. Milik, The Books of Enoch: Aramaic Fragments from Qumran Cave 4 (Oxford: Clarendon, 1976) ss. 248-259. Ta sama fraza pojawia się w tym samym znaczeniu w Testamencie Lewiego 14.1.
(10) Więcej przykładów można znaleźć w D. C. Allison, The End of the Ages Has Come (Philadelphia: Fortress, 1985) s. 8; J. J. Collins, "The Expectation of the End in the Dead Sea Scrolls" w C. A.Evans and P. W. Flint, eds., Eschatology, Messianism, and the Dead Sea Scrolls (Grand Rapids: Eerdmans, 1997) s. 62.
Uwaga: Powyższe tytuły są dostępne tylko w angielskim języku

Wstep

Rozdzial 1: Historia Doktryny
1-1 Historia Diabla I Szatana W Starotestamentowych Czasach
1-1-1 Izrael w Niewoli: Babilonskie I Perskie Wplywy
1-1-2 Grecki Wplyw
1-2 Diabel po Nowym Testamencie
1-2-1 Szatan wedlug Jystyna Meczennika
1-2-2 Szatan wedlug Ireneusza i Tertuliana
1-2-3 Szatan wedlug Clemensa i Orygena
1-2-4 Szatan wedlug Lactanjusza i Anastazjusza
1-2-5 Szatan wedlug Augustyna
1-3 Szatan w Sredniowieczu
1-4 Szatan od Czasow Reformacji
1-4-1 Szatan w Raju Utraconym
1-5 Protestanci: Opor Popularnej Ideii Diabla
1-6 Diabel I Szatan we wspolczesnym mysleniu

Rozdzial 2: Niektore Podstawowe Nauki Biblijne
2-1 Aniolowie
2-2 Pochodzenie Grzechu i Zla
Dygresja 2: Rzymianie oraz madrosc Solomona
Dygresja 3: Kontekst Rodzaju 1-3
2-3 Szatan i Diabel
2-4 Zydowski Szatan
2-5 Pieklo
Dygresja 4 "Duchy w wiezieniu"

Rozdzial 3: Praktyczne Powiazania
3-1 Niektore Praktyczne Powiazania
3-1-1 "Byc duchowego usposobienia": Sedno Chrzescijanstwa
3-2 Diabel i Szatan: Trudne Pytania

Rozdzial 4: Demony
4-1 Diabel, Szatan i Demony
4-2 Demony i Balwany
4-3 Demony i Choroby
4-4 Jezyk Tamtych Dni
Dygresja 5 Bog Adoptuje Ludzka Perspektywe
4-6 Demony: Dlaczego Jezus Nie Skorygowal Ludzi?
4-7 Psychologia Wiary w Demony
4-8 Demony: Podsumowanie

Rozdzial 5: Niektore Przekrecone Wersety
Rozdzial 5 Studium Niektorych Biblijnych Wersetow Ktore Wspominaja Diabla i Szatana
5-2 Waz w Edenie
5-3 Synowie Bozy i Corki Ludzkie
5-4 Szatan w Hioba
5-4-1 Satan w Hioba: Wspolwierny?
5-4-2 Szatan w Hioba: Aniol-Szatan?
5-4-3 Obalenie Mitu 'Szatana' w Hioba
5-5 Lucyfer Krol Babilonu
5-6 Nanaszczony Cherubin
5-7 Szatan w Zachariasza 3
5-8 Kuszenie Jezusa
5-8-1 Jezus Na Pustyni: Studium Jezykowe Oraz Natura Pokus
5-8-2 Kuszenie Na Pustyni: Spojrzenie W Myslenie Jezusa
5-9 Nieczyste Duchy
5-10 Diabel I Jego Aniolowie
5-11 Szatan Zabiera Slowo
5-12 Szatan Jak Blyskawica
5-13 Szatan Wstepuje w Judasza
5-14 Piotr I Szatan
5-15 Wasz Ojciec Diabel
5-16 Przesladowanie Przez Diabla
5-17 Dziecko Diabla
5-18 Moc Szatana
5-19 Wydanie Szatanowi
5-20 Bog /Ksiaze Tego Swiata
5-21 Aniol Swiatlosci
5-22 Wyslannik Szatana
5-23 Ksiaze Nadziemski
5-24 Dawac przystep Diablu
5-25 Zasadzki Diabelskie
5-26 Sieci Diabelskie
5-27 Poszli za Szatanem
5-28 Przeciwstaw Sie Diablu
5-29 Lancuchy Ciemnosci
5-30 Cialo Mojzesza
5-31 Synagoga Szatana
5-32 Michal i Wielki Smok
5-33 Diabel i Szatan Zwiazani
Dygresja 6: "Czlowiek Bezprawia " (2 Tes. 2)

Rozdzial 6: Troche Koncowych wnioskow
6-1 Prawdziwy Diabel: Koncowe Wnioski
Legion i Gadarenskie Swinie